Người tham gia BHXH cần biết: Những quy định thay đổi về chế độ tử tuất theo Luật BHXH năm 2024
Tử tuất là một trong những chế độ của chính sách BHXH, nhằm hỗ trợ tài chính cho gia đình người tham gia BHXH không may qua đời. Kể từ ngày 01/7/2025 với Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực thi hành, cùng với hướng dẫn chi tiết tại Thông tư 12/2025/TT-BNV ngày 30/6/2025 của Bộ Nội vụ, chế độ này được bổ sung một số quy định mới.
Theo đó, chế độ tử tuất bao gồm hai loại trợ cấp chính: Trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất (hàng tháng hoặc một lần), cụ thể như sau:
1. Trợ cấp mai táng
Đối tượng được nhận: Tổ chức hoặc cá nhân đứng ra lo mai táng sẽ được nhận trợ cấp mai táng một lần nếu người đã chết thuộc một trong các trường hợp sau:
- Tham gia BHXH bắt buộc: Đã đóng từ đủ 12 tháng trở lên; chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng lương hưu; đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng (đã nghỉ việc); bị Tòa án tuyên bố là đã chết.
- Tham gia BHXH tự nguyện: Đã đóng từ đủ 60 tháng trở lên; đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng lương hưu; bị Tòa án tuyên bố là đã chết.
Mức trợ cấp: Mức trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức tham chiếu tại tháng mà người đó chết. Mức tham chiếu là mức tiền do Chính phủ quy định. Hiện nay, mức tham chiếu bằng lương cơ sở.
2. Trợ cấp tuất hằng tháng
Chế độ này cung cấp hỗ trợ tài chính định kỳ cho thân nhân của người đã mất, đặc biệt là những người phụ thuộc.
Điều kiện hưởng (áp dụng cho BHXH bắt buộc): Thân nhân sẽ được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng nếu người tham gia BHXH bắt buộc chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thuộc một trong các trường hợp sau:
- Có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên.
- Đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng lương hưu.
- Chết do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
- Đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng với mức suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
Điểm mới quan trọng từ Thông tư 12: Nếu người lao động còn thiếu tối đa 6 tháng để đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc, thân nhân có thể đóng tiếp một lần cho số tháng còn thiếu để được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng. Mức đóng là 22% mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động trước khi chết (hoặc nghỉ việc) vào quỹ hưu trí và tử tuất. Trường hợp thân nhân không đóng bù, họ sẽ được giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần.
Đối tượng thân nhân được hưởng:
Con: Các con bao gồm cả con khi người mẹ đang mang thai mà người cha chết, con khi lao động nữ mang thai hộ đang mang thai mà người cha hoặc người mẹ nhờ mang thai hộ chết thì được hưởng đến khi đủ 18 tuổi; hoặc con bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên (không phụ thuộc tuổi).
Vợ/chồng: Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định; hoặc chưa đủ tuổi nhưng bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
Cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ/chồng: Hoặc thành viên khác trong gia đình mà người chết đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng, nếu đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định; hoặc chưa đủ tuổi nhưng bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên
Lưu ý: Thân nhân đang hưởng lương hoặc trợ cấp BHXH bắt buộc, lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng, trợ cấp hằng tháng khác (trừ trợ cấp người có công) mà mức hưởng bằng hoặc cao hơn mức tham chiếu thì không được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng.
Mức hưởng:
- Mỗi thân nhân đủ điều kiện được hưởng 50% mức tham chiếu.
- Trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng, mức hưởng là 70% mức tham chiếu.
Theo Thông tư 12, trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng là khi: Tất cả các con đều chưa đủ 18 tuổi hoặc đã đủ 18 tuổi nhưng bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và cả cha lẫn mẹ đều đã chết; hoặc vợ/chồng không có con hoặc có con nhưng con chưa đủ 18 tuổi hoặc bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên; hoặc cha/mẹ mà người còn lại đã chết và không có con hoặc con không đủ điều kiện tự nuôi sống.
- Số thân nhân được hưởng tối đa 04 người.
- Nếu có từ 2 người chết trở lên (cùng đủ điều kiện), thân nhân được hưởng 2 lần mức trợ cấp.
- Thời điểm hưởng trợ cấp tuất hằng tháng tính từ ngày đầu tiên của tháng liền kề sau tháng người chết qua đời. Đối với con sinh sau thời điểm cha/mẹ chết, trợ cấp được tính từ tháng con được sinh.
- Thời hạn giám định mức suy giảm khả năng lao động của thân nhân phải hoàn tất chậm nhất 6 tháng kể từ ngày người lao động chết.
3. Trợ cấp tuất một lần
Chế độ này áp dụng khi người chết không đủ điều kiện hưởng trợ cấp hằng tháng, hoặc không có thân nhân hưởng hằng tháng, hoặc thân nhân có nguyện vọng nhận một lần.
Điều kiện hưởng: Người chết thuộc các trường hợp sau thân nhân sẽ được xét hưởng trợ cấp tuất một lần:
- Đang tham gia BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH.
- Đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng lương hưu.
- Đang hưởng hoặc tạm dừng hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng (đã nghỉ việc).
Các trường hợp được hưởng một lần:
- Không đủ điều kiện để hưởng trợ cấp tuất hằng tháng (ví dụ: thời gian đóng BHXH bắt buộc dưới 15 năm).
- Đủ điều kiện hưởng trợ cấp hằng tháng nhưng không có thân nhân đủ điều kiện hưởng hằng tháng.
- Thân nhân thuộc diện hưởng trợ cấp tuất hằng tháng nhưng có nguyện vọng hưởng trợ cấp tuất một lần.
- Không có thân nhân đủ điều kiện theo Luật BHXH, thì giải quyết theo pháp luật về thừa kế.
Mức hưởng:
Đối với người đang tham gia BHXH hoặc bảo lưu thời gian đóng:
- Mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 được tính bằng 1,5 lần mức bình quân tiền lương/thu nhập đóng BHXH.
- Mỗi năm đóng BHXH từ năm 2014 trở đi được tính bằng 2 lần mức bình quân tiền lương/thu nhập đóng BHXH.
- Tổng mức hưởng không thấp hơn 3 tháng mức bình quân tiền lương/thu nhập đóng BHXH.
- Đối với BHXH tự nguyện, nếu thời gian đóng chưa đủ 60 tháng, mức hưởng bằng tổng số tiền đã đóng.
- Nếu có cả thời gian đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện, mức tối thiểu bằng 3 lần mức bình quân tiền lương và thu nhập.
Đối với người đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng đã nghỉ việc:
- Chết trong 2 tháng đầu hưởng: bằng 48 tháng lương hưu/trợ cấp đang hưởng.
- Chết từ tháng thứ 3 trở đi: cứ mỗi tháng hưởng sẽ giảm 0,5 tháng lương hưu/trợ cấp so với mức ban đầu, nhưng không thấp hơn 3 tháng lương hưu/trợ cấp đang hưởng.
Lưu ý quan trọng từ Thông tư 12: Khi thân nhân đã được giải quyết hưởng trợ cấp tuất một lần hoặc trợ cấp tuất hằng tháng theo đúng quy định, sẽ không được hoàn trả lại số tiền đã nhận để yêu cầu giải quyết lại theo hình thức khác.
4. Hồ sơ và quy trình giải quyết
*
Thành phần hồ sơ đề nghị giải quyết hưởng chế độ tử tuất Hồ sơ theo quy định tại Điều 90, Điều 112 Luật BHXH năm 2024, Điều 20 Nghị định số 158/2025/NĐ-CP, Thông tư số 136/2020/TT-BQP gồm: |
Tên hồ sơ | Bắt buộc | Thay thế [1] | Dữ liệu thay thế |
1. Hồ sơ đề nghị hưởng chế độ tử tuất đối với thân nhân của người đang tham gia BHXH hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH bao gồm: | | | |
a) Sổ BHXH | x | x | Dữ liệu về BHXH |
b) Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc bản sao quyết định của Tòa án tuyên bố là đã chết. | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
c) Tờ khai của thân nhân theo Mẫu số 09-HSB | x | | |
d) Bản chính hoặc bản sao biên bản điều tra TNLĐ đối với trường hợp chết do TNLĐ; bản sao bệnh án điều trị BNN đối với trường hợp chết do BNN | x | | |
đ) Biên bản giám định mức suy giảm KNLĐ của Hội đồng GĐYK hoặc bản sao giấy xác nhận mức độ khuyết tật đặc biệt nặng có thể hiện kết luận của Hội đồng GĐYK ghi rõ tỷ lệ phần trăm suy giảm KNLĐ đối với thân nhân bị suy giảm KNLĐ từ 81% trở lên đối với thân nhân đề nghị hưởng trợ cấp tuất hàng tháng là con từ đủ 18 tuổi trở lên; vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc của chồng; thành viên khác của gia đình mà người tham gia BHXH đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình chưa đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động. | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
e) Trường hợp thanh toán phí GĐYK thì có thêm hóa đơn, chứng từ thu phí giám định; bảng kê các nội dung giám định của cơ sở thực hiện GĐYK | x | | |
g) Bản khai cá nhân về thời gian, địa bàn phục vụ trong quân đội có hưởng phụ cấp khu vực theo mẫu số 04C-HBQP ban hành kèm theo Thông tư số 136/2020/TT-BQP đối với người có thời gian phục vụ trong quân đội trước ngày 01/01/2007 tại địa bàn có hưởng phụ cấp khu vực mà sổ BHXH không thể hiện đầy đủ thông tin làm căn cứ tính phụ cấp khu vực. | x | | |
2. Hồ sơ đề nghị hưởng chế độ tử tuất đối với thân nhân của người đang hưởng lương hưu hoặc đang tạm dừng hưởng lương hưu hoặc trợ cấp TNLĐ, BNN hằng tháng đã nghỉ việc bao gồm: | | | |
a) Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc bản sao quyết định của Toà án tuyên bố là đã chết | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
b) Tờ khai của thân nhân theo Mẫu số 09-HSB | x | | |
c) Biên bản giám định mức suy giảm KNLĐ của Hội đồng GĐYK hoặc bản sao giấy xác nhận mức độ khuyết tật đặc biệt nặng có thể hiện kết luận của Hội đồng GĐYK ghi rõ tỷ lệ phần trăm suy giảm KNLĐ đối với thân nhân bị suy giảm KNLĐ từ 81% trở lên đối với thân nhân đề nghị hưởng trợ cấp tuất hàng tháng là con từ đủ 18 tuổi trở lên; vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc của chồng; thành viên khác của gia đình mà người tham gia BHXH đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình chưa đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động. | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
d) Trường hợp thanh toán phí GĐYK thì có thêm hóa đơn, chứng từ thu phí giám định; bảng kê các nội dung giám định của cơ sở thực hiện GĐYK. | x | | |
3. Hồ sơ hưởng chế độ tử tuất đối với người tham gia BHXH tự nguyện | | | |
3.1 Hồ sơ đề nghị hưởng chế độ tử tuất đối với thân nhân của người đang tham gia BHXH tự nguyện hoặc đang bảo lưu thời gian đóng BHXH tự nguyện gồm: | | | |
a) Sổ BHXH | x | x | Dữ liệu về BHXH |
b) Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc bản sao quyết định của Tòa án tuyên bố là đã chết | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
c) Tờ khai của thân nhân theo Mẫu số 09-HSB | x | | |
d) Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện mà trước đó có đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc và có thân nhân là con từ đủ 18 tuổi trở lên; vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc của chồng; thành viên khác của gia đình mà người tham gia BHXH đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình chưa đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động đề nghị hưởng trợ cấp tuất hàng tháng thì có thêm Biên bản giám định mức suy giảm KNLĐ của Hội đồng GĐYK hoặc bản sao giấy xác nhận mức độ khuyết tật đặc biệt nặng có thể hiện kết luận của Hội đồng GĐYK ghi rõ tỷ lệ phần trăm suy giảm KNLĐ đối với thân nhân bị suy giảm KNLĐ từ 81% trở lên. | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
đ) Trường hợp thanh toán phí GĐYK thì có thêm hóa đơn, chứng từ thu phí giám định; bảng kê các nội dung giám định của cơ sở thực hiện GĐYK. | x | | |
e) Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện mà trước đó tham gia BHXH bắt buộc có thời gian phục vụ trong quân đội trước ngày 01/01/2007 tại địa bàn có hưởng phụ cấp khu vực mà sổ BHXH không thể hiện đầy đủ thông tin làm căn cứ tính phụ cấp khu vực thì có thêm Bản khai cá nhân về thời gian, địa bàn phục vụ trong quân đội có hưởng phụ cấp khu vực theo mẫu số 04C-HBQP ban hành kèm theo Thông tư số 136/2020/TT-BQP | x | | |
3.2 Hồ sơ đề nghị hưởng chế độ tử tuất đối với thân nhân của người đang hưởng hoặc đang tạm dừng hưởng lương hưu gồm: | | | |
a) Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc bản sao quyết định của Toà án tuyên bố là đã chết; | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
b) Tờ khai của thân nhân theo Mẫu số 09-HSB | x | | |
c) Trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện mà trước đó có đủ 15 năm đóng BHXH bắt buộc và có thân nhân là con từ đủ 18 tuổi trở lên; vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ; cha đẻ, mẹ đẻ của vợ hoặc của chồng; thành viên khác của gia đình mà người tham gia BHXH đang có nghĩa vụ nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình chưa đủ tuổi theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động đề nghị hưởng trợ cấp tuất hàng tháng thì có thêm Biên bản giám định mức suy giảm KNLĐ của Hội đồng GĐYK hoặc bản sao giấy xác nhận mức độ khuyết tật đặc biệt nặng có thể hiện kết luận của Hội đồng GĐYK ghi rõ tỷ lệ phần trăm suy giảm KNLĐ đối với thân nhân bị suy giảm KNLĐ từ 81% trở lên. | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
d) Trường hợp thanh toán phí GĐYK thì có thêm hóa đơn, chứng từ thu phí giám định; bảng kê các nội dung giám định của cơ sở thực hiện GĐYK. | x | | |
4. Hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp mai táng đối với trường hợp chỉ hưởng trợ cấp mai táng bao gồm: | | | |
a) Sổ BHXH, trừ trường hợp người đang hưởng lương hưu, trợ cấp hằng tháng | x | x | Dữ liệu về BHXH |
b) Bản sao giấy chứng tử hoặc trích lục khai tử hoặc bản sao giấy báo tử hoặc bản sao quyết định của Tòa án tuyên bố là đã chết; | x | x | Dữ liệu liên thông, chia sẻ |
c) Tờ khai của thân nhân theo Mẫu số 09-HSB | x | | |
5. Hồ sơ đề nghị hưởng chế độ tử tuất đối với thân nhân của NLĐ là công dân nước ngoài | | | |
Thủ tục hồ sơ như đối với công dân Việt Nam chết. Trường hợp NLĐ là công dân nước ngoài làm việc tại Việt Nam chết tại nước ngoài thì hồ sơ khai tử/chứng tử được thay thế bằng bản dịch tiếng Việt được công chứng hoặc chứng thực theo quy định của pháp luật về công chứng, chứng thực các giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền ở nước ngoài cấp thể hiện thông tin về NLĐ là công dân nước ngoài chết (họ và tên, thời điểm chết, nơi chết). | x | | |
*Thời hạn nộp hồ sơ:
- Trong vòng 90 ngày kể từ ngày người chết qua đời (áp dụng cho người đang bảo lưu thời gian đóng BHXH, người đang hưởng/tạm dừng hưởng lương hưu, trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng).
- Trong vòng 90 ngày kể từ ngày người lao động đang tham gia BHXH bắt buộc chết, thân nhân nộp hồ sơ cho người sử dụng lao động. Người sử dụng lao động có trách nhiệm nộp cho cơ quan BHXH trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận đủ hồ sơ.
Thời hạn giải quyết: Trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định, cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm giải quyết; trường hợp không giải quyết thì phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do./.
Nguồn: https://haiphong.baohiemxahoi.gov.vn/tintuc/Pages/tin-tuc-hoat-dong.aspx?ItemID=6081&CateID=136&fbclid=IwY2xjawMCNQ9leHRuA2FlbQIxMABicmlkETFXcWdORzdsTVZSOGZsYmpFAR7zRhw6mWh-90t0_EizZeoPIRMOM7AXeu5JLKxfHb3zZrIwqlQuAgpwCgA1Bg_aem_kJSTZRVFmZOSAwr4WWd_mw
[1] Hồ sơ thay thế tại Phụ lục này được thực hiện khi đã có trong cơ sở dữ liệu quốc gia, dữ liệu được các Bộ, ngành liên thông, chia sẻ với cơ quan BHXH; dữ liệu cơ quan BHXH đang quản lý đảm bảo tính pháp lý theo quy định.